چپاوُل گران یکی از گوردَخمه های لانۀ طاووس را شکستند

پنج شنبه 9 فروردین 1403





چپاوُل گران یکی از گوردَخمه های لانۀ طاووس را شکستند



 

 

 







تارنمای فرهنگی مهرگان گروه میراث فرهنگی سیاوُش آریا*

 

چپاوُل گران یادمان های تاریخی فرهنگی، یکی از گوردَخمه های نامدار به «لانۀ طاووس» در شهر مَرودشت را با تجهیزات و دست اَفزارهای حرفه ای شکسته و به آن آسیب های برگشت ناپذیری را وارد آورده اند.

 

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، یادمان های تاریخی فرهنگی به جا مانده از گذشتگان را نشانه های هویتی و شناسنامۀ بالَندۀ مردمان هر کشوری می دانند. از همین روی، بایسته (واجب) است تا مردم هر شهر و کشوری به درستی از این یادگارهای بی همتای گذشتگان پاس داری و نگاه بانی کرده  و آن ها را همان گونه که از پَسِ سَده ها و هزاره ها و فراز و نَشیب های فراوان به سلامت گذر کرده و به دست آن ها رسیده است، پاس داشته و بی کَم و کاست به آیندگان که دارندگان (صاحبان) اصلی و راستین یک سرزمین هستند، واگذار کنند.

اما شوربختانه گاهی در کشور ما به اَنگیزه های گوناگون همانند کمبود بودجه و نیروی کار در وزارت خانۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که سرپرستی یادمان های ملی و تاریخی را بر دوش دارد و همچنین نبود آگاهی رسانی و آموزش و پالایش فرهنگ در میان تودۀ مردم از سوی سرپرستان فرهنگی کشور، این نشانه های هویتی و یادگارهای گذشتگان آسیب دیده و گاه از چهرۀ تاریخ و صفحۀ روزگار پاک شده و برای همیشه از میان می رود. از سویی، به باور کارشناسان و کُنش گران میراث فرهنگی تا هنگامی که قانون های میراث فرهنگی به درستی رعایت و اجرا نشده و هُشدارهای امنیتی و حفاظتی نادیده گرفته شود و دستگاه قضایی محکم و استوار با قاچاقچیان اَموال تاریخی فرهنگی برخورد نکند، آسیب رسانی به یادگارهای گذشتگان هم چنان وجود خواهد داشت و بازدارنده نیست.

زیرا که باید با چپاوُل گران برخوردهای محکم و قاطعانه تر با جریمه های مالی سنگین تری انجام گیرد. همچنین شناسایی (معرفی) و مهم تر از آن، پاس داشت و نگهداری و روش برخورد و رفتار با یادمان های تاریخی باید پیوسته در خبرگزاری ها، روزنامه ها و به ویژه صدا و سیما، شبکه های اجتماعی و حتا در بنرها و پارچه نوشته ها و بیلبوردهای بزرگ شهری تبلیغ و آگاهی رسانی شود.

 به سخنی روشن تر، باید پاس داری و نگهبانی از میراث گذشتگان به یک درخواست همگانی (مطالبه عمومی) و ملی تبدیل شود تا بتوان به آرمان های پیش رو، به درستی دست یافت. به گفته ای دیگر، تا هنگامی که نگهداری و پاس داری از یادمان های تاریخی فرهنگی به یک درخواست همگانی، در درجۀ نخست در میان مدیران و سرپرستان دولتی و دستگاه های اجرایی و پس از آن، در میان مردم تبدیل نشود، رَه به جایی نخواهد یافت و به گفته ای " آب در هاون کوبیدن است " و بس.

 

قاچاقچیان، یک گوردَخمه را در مَرودشت شکستند

 

اما قاچاقچیان اَموال تاریخی فرهنگی به اَنگیزه های پوچ و نادرست یافتن گنج، به یکی از گوردَخمه های نامدار به «لانۀ طاووس» در شهر مَرودشتِ پارس که بیش از 2000 سال دیرینگی داشته، آسیب های برگشت ناپذیری را وارد کرده و بخش هایی از آن را شکسته اند. این تاراج گران فرومایه و نابخرد با داشتن زمان کافی و به همراه بردن وسایل کَند و کاو غیرمجاز و دست اَفزارهای (ادوات) حرفه ای همانند پیکور برقی و پُتک، دَدمنشانه و داعش وار به جان یکی از گوردخمه های این مجموعۀ باستانی افتاده و آن را نابود کرده و به گمان فراوان پس از ناتوانی و به دست نیاوردن گنج های خیالی مورد نظر، از آن مکان رفته و سنگ های جدا شدۀ بزرگ و کوچک را در درون گوردخمۀ یاد شده، ریخته و رها کرده اند.

سخن درخُور نگرشِ این دست اَندازی ها زمانی اِبهام آمیز و شک براَنگیز می شود که بدانیم دسترسی به این مجموعه گوردخمه ها بسیار سخت و دشوار بوده و به هیچ روی، نمی تواند کار افراد ناشناس و معمولی باشد. همچنین نزدیکی آن به شهر مَرودشت و مهم تر از همه، نزدیکی به جایگاه قرارگیری یگان حفاظت میراث فرهنگی و جادۀ پُر رفت و آمد میان شهری، این اِبهام های پرسش براَنگیز را پیچیده تر و بیشتر خواهد کرد. هرچند که، بررسی این موضوع باید در دستور کار یگان حفاظت میراث فرهنگی قرار گیرد و نمی توان به پرسش های موجود به درستی و استواری و کارشناسانه پاسخ داد.

با این همه، نگارنده بر پایۀ خویشکاری (وظیفه) ملی میهنی و مسوولیت اجتماعی خویش با رفتن به وزارت خانۀ میراث فرهنگی در مرکز استان و نشان دادن نگاره های (تصاویر) موجود، وضعیت اندوه بار این یادمان ملی را آگاهی رسانی کرده است.

 

وضعیت آشفتۀ گوردَخمه های لانۀ طاووس

 

در نزدیکی شهر مَرودشت و در سینۀ کوهی در جایی که هم اینک به لانۀ طاووس نامدار است با چهار گوردَخمه رو به رو هستیم. سه تا از گوردخمه ها در نزدیکیِ یک دیگر و در یک راستا قرار گرفته و یک گوردخمۀ دیگر، درست رو به روی آن ها و در سمت دیگرِ سینۀ کوه تراشیده شده است. اما وضعیت هیچ کدام یک از این گوردخمه ها خوب نبوده و هر کدام دارای دشواری های ویژه ای بوده و از سوی افراد فرومایه و ناآگاه مورد دست اَندازی های گوناگونی قرار گرفته است. درون یکی از گوردخمه ها به کاه دانی تبدیل شده و چهرۀ زشت و زننده ای را به نمایش گذاشته است. یکی دیگر از گوردخمه ها به جایگاهی برای کارتن خواب ها درآمده و هنوز هم جای تکه تکه های کارتن را می توان از نزدیک دید که مایۀ شگفتی و افسوس فراوان است. ریختن زباله و بطری های پلاستیکی در پیرامون این مجموعه از دیگر دشواری های پیش روی آن ها به شمار می آید. ولی بدتر از همه و دردناک تر آن که، چپاول گران و قاچاقچیان اَموال تاریخی فرهنگی به این یادگارهای ارزشمند دستبرد زده و یکی از گوردخمه های 2000 ساله را شکسته و آسیب های برگشت ناپذیری را به آن، وارد آورده اند. همچنین بر اثر گذشت زمان و رِخنۀ عوامل طبیعی و به ویژه بیولوژیکی (گُل سنگ ها) و رسیدگی نکردن و بی توجهی مدیران و سرپرستان میراث فرهنگی، وضعیت این گوردخمه ها بسیار آشفته و نابسامان است و جا دارد تا مدیران میراث فرهنگی با همکاری دیگر نهادهای فرهنگی و علمی، توجه بیشتری به آن ها، داشته باشند.

 

گوردخمه های لانۀ طاووس

 

در پروندۀ ثبتی این مجموعه، همۀ گوردخمه ها را فراهخامنشی یا پُست هخامنشی (پس از هخامنشی) تاریخ گذاری کرده اند. اما به باور کارشناسان بهتر است که گاه نگاری ها را دقیق تر انجام داده و آن ها را از یک دیگر جدا کنیم. به سخنی دیگر، این گوردخمه ها در دو بازۀ زمانی تراشیده شده اند. یک دوره را بی گمان باید دورۀ فراهخامنشی دانست و دورۀ دیگر که هم روزگار با دورۀ اشکانیان بوده را بایسته است که دورۀ پارسی نام گذاری کرد. یعنی دوره ای پس از باشَندگی (حضور) فراته داران و پیش از آغاز روی کار آمدن ساسانیان. این دودمان های بومی سرزمین پارس، خود را میراث دار هخامنشیان می دانسته و از هنر، مِهرازی (معماری) و روش زیست نیاکان گذشتۀ خویش پیروی می کرده اند. از همین روی، کارشناسان یادمان های آن ها را یادگارهای پارسی می نامند.

گوردخمۀ یادشده و آسیب دیده، بی گمان یادگاری از همین دودمان های بومی پارس بوده است که از روش تراش و فرم گوردخمه، می توان به گاه نگاری آن پِی برد. به هر روی، یکی از ارزشمندترین و کمیاب ترین و بی مانندترین یادمان های باستانی و تاریخی شهر مَرودشت از سوی افراد فرومایه و نابخرد به بهانه های خیال اَنگیز و پوچ یافتن گنج، آسیب های جدی و برگشت ناپذیری دیده است.

این مجموعه یادمان های تاریخی فرهنگی با نام اُستودان های لانۀ طاووس و با دیرینگی فراهخامنشی در تاریخ 13 بهمن ماه 1388 خورشیدی و با شمارۀ 28241 به ثبت ملی رسیده است و هرگونه آسیب رسانی به آن ها بر پایۀ قانون جرم به شمار می آید.



 


چپاولگران یادمان های تاریخی گوردخمه ای مربوط به پارسیان را در مرودشت نابود کردند


قاچاقچیان اشیای فرهنگی با ادوات حفاری و تجهیزات به جان آثار تاریخی افتاده و آنها را کامل تخریب کرده اند


جایگاه قرارگیری گوردخمه ای که ویران شده است


درون گوردخمه ای دیگر از همین منطقه که به کاه دانی تبدیل شده است!؟


فضای بیرونی گوردخمه ای که به کاه دانی تبدیل شده است


گوردخمه ای دیگر از همین منطقه که به محل کارتن خوابها تبدیل شده و مایه افسوس و دریغ است


فضای بیرونی گوردخمه ای که محل کارتن خوابها شده است


وضعیت آشفتۀ گوردخمه های نامدار به لانه طاووس در مرودشت پارس

 






 

*پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی خبرنگار آزاد کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم راهنمای گردشگری دبیر انجمن مهرگان



1398/09/22
بازدید : 2014


دیدگاه ها

دیدگاه خود را بنویسید