تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه میراث فرهنگی – سیاوُش آریا*

تنها بادگیر تاریخی و ملی شهرستان داراب روزگار ناخوشی را سپری می کند و زنگ خطر ویرانی آن نواخته شده و اگر هر چه زودتر به آن رسیدگی نشود با چالشی جدی رو به رو بوده و در آینده فرو می ریزد.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، تنها خانۀ قدیمی و تاریخی شهرستان دارابِ پارس (فارس) که به ثبت ملی نیز رسیده است، خانۀ «سوخکیان» بوده که وجود بادگیری زیبا ارزش آن را دوچندان کرده و به ویژگی های هنری و فرهنگی آن افزوده است. با این همه و به انگیزۀ رها شدن و رسیدگی نکردن از سوی مدیران و سرپرستان (مسوولان) سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان داراب به این یادمان ملی و تاریخی، بادگیر آن در خطر آسیب جای گرفته و در واقع زنگ خطر آن نواخته شده است. در همین زمینه، عیسا فولادفر دوست دار میراث فرهنگی شهرستان داراب به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « تنها بادگیر تاریخی شهرستان داراب در خانۀ سوخکیان جای دارد. و وضعیت بسیار بدی را پشت سر می گذارد و هردَم  بیم آن می رود که فرو ریزد و درخطر جای گرفته است. آجرهای بخش پایین بادگیر از سازه جدا شده و بر روی زمین ریخته است. خِشت های دیوارۀ سازه و بخش پایین بادگیر، پوسیده و خورده شده است. از همین روی از استواری آن کاسته و سُست و ناتوان شده است و با نگرش به فصل زمستان و بارندگی های پیش رو و بادهای فصلی درخطر ریزش جای دارد».

فولادفر در بخش دیگری از سخنانش دربارۀ خانۀ تاریخی سوخکیان افزود : « خانۀ سوخکیان به ثبت ملی رسیده است و زیر حفاظت سازمان میراث فرهنگی جای دارد. اما میراث فرهنگی به انگیزه های گوناگون و نبود بودجه آن را به حال خود رها کرده است. این خانۀ تاریخی نیاز به بِهسازی و بازآرایی های (مرمت) اضطراری دارد و باید هر چه زودتر به آن رسیدگی شود. وگرنه روز به روز وضعیت بدتری پیدا خواهد کرد. همچنین درکنار درِ ورودی خانه که تابلو ثبت ملی آن از سوی سازمان میراث فرهنگی به نشانۀ هُشدار و آگاهی اَفراشته شده است، نخاله های ساختمانی ریخته شده که چهرۀ زشت و ناخوشایندی را به جای گذاشته است و جای بسی افسوس و شگفتی دارد که این تابلو هم نتوانسته است از نابخردی و بی فرهنگی های برخی از افراد در این زمینه، پیشگیری کند».

این دوست دار میراث فرهنگی داراب در پایان به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « در پایین دیواری که بادگیر بر روی آن جای گرفته است و در واقع در بخش پشت آن، با انبوه زباله و نخاله ساختمانی و تبلیغ و یادگاری نویسی ها بر روی دیوار رو به رو هستیم که چهرۀ زننده ای را به نمایش گذاشته است. همچنین نَم و رطوبت به بخش پایین دیوارۀ این بخش رِخنه (نفوذ) کرده است. همۀ این رویدادها در حالی رُخ داده است که تنها بادگیر تاریخی و ملی شهر داراب درخطر ریزش جای گرفته است و نیاز است که این یادگار ارزشمند که هم نماد خانۀ سوخکیان و هم نماد شهر داراب است به درستی پاسداری و حفاظت شود تا بتوانیم آن را به آیندگان که دارندگان (صاحبان) اصلی این سرزمین هستند، واگذار کنیم. از سویی، بودن این بادگیرمی تواند الگویی برای ساخت بادگیرهای دیگر در خانه های این شهر تاریخی شده و به یک نماد فراگیر تبدیل شود. از همین روی حفظ و پاسداری از تنها بادگیر شهر داراب اَمری بایسته (ضروری) به شمار می آید و نباید در این زمینه کوتاهی کرد».

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، خانۀ تاریخی سوخکیان در خیابان هلال اَحمر و در کنار سازمان هلال اَحمر داراب جای گرفته است. این خانۀ تاریخی وابسته به دورۀ پهلوی یکم بوده و بنا است در آینده به خانۀ صنایع دستی شهرستان داراب و خانۀ فرهنگ تبدیل شود. خانۀ سوخکیان از سنگ لاشه، گچ، خشت خام در دیوارها و آجر در نما ساخته شده است. این خانه به گونۀ یک مجموعه است که در برگیرندۀ سه بخش است : 1- ساختمان و حیاط اصلی 2 - اَندرونی، بیرونی و به گمان فراوان باراَنداز نیز داشته است 3 – بخش پیوست یا همان الحاقی. آرایش های (تزیینات) این خانه در برگیرندۀ گچ بری و نقاشی بر روی گچ در سقف ها و درنمای ساختمان و سقف های آجری، بهره گیری از کاشی در ازاره سر و لب درونی سازه و بهره از گچ بر روی ستون ها است.

خانۀ سوخکیان تا کنون تعیین حریم نشده است! و با شمارۀ 4679 در تاریخ 11 دی ماه 1380 به ثبت ملی رسیده است.

وضعیت بسیار بد تنها بادگیر شهر داراب

این سازه نیاز به مرمت اظطراری دارد

ریختن نخاله ساختمانی در کنار تابلو اثر ملی جای شگفتی و افسوس دارد

خانه سوخکیان داراب که قدیمی ترین خانه ثبتی این شهر بوده و دارای بادگیر است

نگاره ها از عیسا فولادفر است

*پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران – کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم – راهنمای گردشگری – خبرنگار آزاد – دبیر انجمن مهرگان