اَرج آثار تاریخی با درجه بندی ها از میان رفت

پنج شنبه 9 فروردین 1403





اَرج آثار تاریخی با درجه بندی ها از میان رفت



 

 

 






تارنمای فرهنگی مهرگان گروه میراث فرهنگی سیاوُش آریا*

 

یادمان های تاریخی فرهنگی کشور در حالی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور درجه بندی شده است که اَرج و شان و هویت آن ها، نادیده گرفته شده و از میان رفته است.

 

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، یادمان های تاریخی و فرهنگی کشور را باید بی گمان نشانه های هویتی و شناسنامۀ بالَندۀ مردم به شمار آورد. این یادگارهای گذشتگان پاک نهاد ما و تکرار ناشدنی، از پَس هزاره ها و سَده ها و با فراز و نشیب های فراوانی به سلامت گذر کرده تا به دست ما رسیده است و بر ما نیز، بایسته (واجب) است تا با چنگ و دندان و همان گونه که سالم و پابرجا به ما رسیده، از آن ها پاسداری و نگاهبانی کرده و به آیندگان که دارندگان (صاحبان) اصلی این سرزمین هستند، واگذار کنیم. از همین روی، یادمان های تاریخی و فرهنگی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به ثبت ملی و جهانی می رسند تا با اَرج نهادن و پاسداشت آن ها، بتوانیم به بهترین روش و شکل ممکن، این یادگاری ها را نگهداری کنیم.

یادمان های تاریخی و فرهنگی کشور وابسته (مربوط) به هر دوره ای از تاریخ که باشد دارای اَرج و ارزش ویژه ای بوده و باید در نگهداری و پاسداشت آن ها کوشش کرد و به همۀ یادمان های تاریخی و فرهنگی نگاهی یکسان و برابر داشت. زیرا هنگامی که برچسب ملی و یا جهانی بر این یادمان ها می زنیم، به معنای ارزش و اهمیت آن ها بوده و خویشکاری (وظیفه) همۀ نهادها و اُرگان ها و دولت و مردم است تا به درستی از یادگارهای گذشتگان پاسداری و نگاهبانی کنند و میان آن ها نیز، هیچ تفاوتی گذاشته نشود. هرچند که، یادمان های باستانی تنها به اَنگیزۀ دیرینگی بیشتر و حکمت و اَندیشۀ رازآمیزی که در پَس ساخت و پدیداری آن ها وجود داشته، اَرج و ارزش بیشتری دارند، ولی برپایۀ قانون و همان برچسب ملی و جهانی ای که بر روی یادمان ها زده شده، باید با نگاهی برابر و یکسان به آن ها پرداخته و نگریسته شود.

اما شوربختانه چند سالی است که برخی از سرپرستان و مدیران میراث فرهنگی کشور میان یادمان های تاریخی و ملی، با دیدۀ نابِهنجار و نادرست نگریسته و برچسب نفیس و غیرنفیس و یا درجه یک و درجه دو، می زنند. از سویی، به درستی روشن نیست که کدام یک از یادمان ها را باید درجه یک و کدام را درجه دو و کدام را نفیس به شمار آورد. از دید جایگاه هویتی و شان یادمان های تاریخی و فرهنگی، همۀ آن ها درجه یک و نفیس به شمار می آیند و نباید هیچ گونه تفاوتی میان آن ها، قایل شد. همچنین هر مدیر و سرپرستی برای گزینش واژۀ نفیس و درجه یک و درجه دو، اَنگیزه ای را بیان کرده و خبرگزاری ها و روزنامه ها را قانع می کند که همین که گفته شده، درست است!

باید دانست برابر قانون، همۀ یادمان هایی که به ثبت ملی و یا جهانی رسیده اند، یکسان و برابر بوده و این روش برخورد با یادمان های تاریخی و فرهنگی، تنها بازی با واژگان (کلمات) است برای رسیدن به آرمان ها و آرزوهای برخی از مدیران. زیرا همۀ گام های ثبت، رسیدگی، پاسداری و انجام دیگر امور برای یادمان های تاریخی و فرهنگی یکسان است و هیچ فرد یا مقامی بر پایۀ قانون حق ندارد میان آن ها تفاوتی قایل شود.

 

تفکیک یادمان های جهانی از یک پروندۀ مشترک!

 

اما چندی است که مدیران وزارت میراث فرهنگی میان یادمان های تاریخی ملی و حتا جهانی از یک پروندۀ مشترک، تفاوت قایل شده و آن ها را دسته بندی و درجه بندی و از هم جدا کرده اند و بر همین پایه، بهای بلیت ورودی به این یادمان ها را قیمت گذاری و مصوب کرده و به استان ها فرستاده اند تا به اجرا درآید.

نکتۀ شگفت اَنگیز و درخُور نگرش این قیمت گذاری ها،  برای یادمان های جهانی از یک پروندۀ مشترک یا همان زنجیره ای است که وابسته به یک دورۀ تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و هنری در یک شهر است که ذهن ها را درگیر خود کرده و بسیار اِبهام آمیز و کارشناسی نشده است. بدتر از همه، آن که اَرج و اهمیت و ارزش و شان این یادمان های جهانی را به زیر پرسش برده و هویت آن ها را خَدشه دار کرده است. موضوعی که نباید به سادگی از کنار آن گذشت و بایسته است همۀ کارشناسان اَمر و جامعۀ علمی و دانشگاهی پای کار آمده و دیدگاه های خود را بیان کرده تا به یک جمع بندی سراسری رسیده و مصوبۀ آن، بازنگری و درست شود. زیرا این گونه پرداختن و تفاوت قایل شدن میان یادمان های تاریخی، جدا از نادرست  و غیرعلمی بودن، اَرزش و اهمیت آن ها را نزد تودۀ مردم پایین می آورد.

از سویی، این گونه نگاه ها از دید جامعه شناسی و روان شناسی، اَنگیزه ای بر آسیب رسانی برخی از تودۀ مردم و دستگاه های دولتی به یادمان های جهانی و به ویژه ملی و یا همان یادگارهای درجه دو و درجه سه خواهد شد. هرچند که، این موضوع باید در نگاهی ریزبینانه و موشکافانه تر و در گزارشی فراگیر (جامع) بررسی شود و در این جا، نمی گنجد.

 

جدول درجه بندی یادمان های جهانی سرزمین پارس

 

نموداری از درجه بندیِ یادمان های تاریخی - فرهنگی ملی و جهانی در استان پارس (فارس) که در شبکه های اجتماعی پخش شده و در تارنمای (سایت) وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به ثبت رسیده، بیانگر نگاهی ناکارشناسانه، غیرعلمی و سطحی بوده و دارای اِبهام های فراوانی است.

بسیار شگفت اَنگیز است که در این نمودار مجموعۀ جهانی و ساسانی بیشاپور کازرون از یادمان تنگِ چوگان که یک پروندۀ مشترک و زنجیره ای به شمار آمده و تنها با گذر یک جادۀ آسفالته در این برهۀ زمانی از یکدیگر جدا شده،  برچسب درجه یک و درجه دو گرفته اند! شگفت اَنگیزتر و بدتر آن که، دیرینکدۀ (موزه) بیشاپور که تنها دیرینکدۀ ساسانی جنوب کشور است و ارزش بسیار فراوانی از دیدگاه پژوهش های باستان شناختی و تاریخی را دارا است و درون مجموعۀ جهانی بیشاپور نیز، قرار گرفته، برچسب درجه سه خورده است!؟ به سخنی روشن تر، یعنی مجموعۀ جهانی بیشاپور که تنگِ چوگان و دیرینکدۀ درون آن که همگی وابسته به یک دودمان (سلسله)، یک دورۀ تاریخی و فرهنگی، هنری و اجتماعی و ... است و به گونۀ زنجیره ای و مشترک به ثبت جهانی رسیده اند از هم جدا شده و به ترتیب به درجه یک، درجه دو و درجه سه، بخش بندی و بهاگذاری شده است!

به راستی که بسیار مایۀ شگفتی، خنده و چالش براَنگیز است این گونه پردازش و نگاه به یک پرونده و یا بهتر است بگوییم یک یادمان تاریخی به هم پیوسته.

مورد دیگری که مایۀ شگفتی و اِبهام بسیار فراوان است و روشن نیست چگونه مدیران و کارشناسان به چُنین نتیجه ای رسیده اند، یادمان جهانی کاخ اَردشیر بابکان در پیروزآباد که به نادرستی آتشکده خوانده شده، است. دراین نمودار نخستین کاخ گُنبددار ساسانی که باز در یک پروندۀ زنجیره ای با بیشاپور کازرون به ثبت جهانی رسیده است و هیچ دست کمی هم از آن، نداشته و ندارد، درجه دو سنجیده شده است! بدتر از همه، آن است که بدانیم جایگاه کاخ جهانی اَردشیر، پایین تر از مجموعۀ تاریخی فرهنگی ارگ کریم خان زند و یا مجموعۀ تاریخی فرهنگی سعدی در شهرستان شیراز است! در این جا، نگارنده به هیچ روی، به دنبال سنجش این یادگارهای جهانی و ملی برنیامده و نخواهد آمد که کاری بس نادرست و غیرعلمی است. اما چگونه می توان پذیرفت یک یادمان شکوهمند شناخته شدۀ جهانی که از فراز و نشیب سده ها به سلامت گذر کرده و دارای جایگاه بالا و ارزشمندی نزد همۀ کارشناسان جهانی است را درجه دو، بخش بندی کرد. به باور همۀ کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی دست کم این دو مورد یاد شده، باید درجه یک، بخش بندی می شد و شایسته نیست که اَرج و شان و هویت برخی را پایین آورد.

 این موضوع را می توان چنین تفسیر و برگردان کرد که وزارت میراث فرهنگی دراین جا، خُودزنی کرده است. یا دست کم در نگاه تودۀ مردم چُنین می نمایاند.

نگارنده برای این که، سخن به درازا کشیده نشود از آوردن نمونه های بیشتر پرهیز کرده و داوری را نخست به کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی دلسوز و آگاه و دو دیگر به خوانندگان واگذار می کند.

 

 

 

 

 

 















































































*پژوهشگرتاریخ ایران و میراث فرهنگی کُنشگرمیراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم راهنمای گردشگری دبیرانجمن مهرگان خبرنگار آزاد

 

 

 

 

 



1398/09/14
بازدید : 1687


دیدگاه ها

دیدگاه خود را بنویسید