تاراجگران، یک «اُستودان» را در مَرودشت شکستند

پنج شنبه 9 فروردین 1403





تاراجگران، یک «اُستودان» را در مَرودشت شکستند



 

 

 

 






تارنمای فرهنگی مهرگان- گروه میراث فرهنگی سیاوُش آریا*

 

تاراج گران میراث فرهنگی بخشی از یک اُستودان ساسانی ارزشمند و بی همتا را در یکی از روستاهای شهر مَرودَشت شکسته و آسیب های برگشت ناپذیری را بر این اثر تاریخی فرهنگی وارد کرده اند.

 

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، یکی از آثار تاریخی و فرهنگی ارزشمند به جا مانده از دوران باستان «اُستودان» ها هستند. اُستودان ها جایگاه نگهداری استخوان مردگان بوده است. در نزد ایرانیان باستان به ویژه در آیین مَزدیَسنا (زرتشت) پاسداشت چهار آخشیج (عنصر) آب، باد، خاک و آتش اهمیت بسیار فراوانی داشته است. از همین روی، ایرانیان باستان برای پاک نگه داشتن زمین و آلوده نکردن خاک، مردگان خود را در دل صخره ها، دامان و سینۀ کوه ها و یا دَخمۀ بزرگ مرکزی (همانند دخمۀ یزد) به گور می سپردند. امروزه دیگر با نگرش به موقعیت و شرایط زیست اجتماعی و تغییر سبک زندگی و شهر نشینی که دامان بیشتر مردم را گرفته است، بهره گیری از دَخمه و اُستودان ها کاربرد خود را از دست داده است.

 اما این یادگارهای تاریخی و فرهنگی دارای ارزش بسیار فراوانی نزد کارشناسان اَمر به ویژه باستان شناسان بوده و از دید پژوهش های تاریخی و بررسی های علمی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. با این همه، اُستودان ها، گوردَخمه ها و آرامگاه های باستانی در ایران در شرایط خوبی به سر نمی برند و به درستی از آن ها نگهداری و پاسداری نمی شود و بیشتر آن ها به حال خود رها شده است. گواه این سخنان نیز، وضعیت آشفته و اندوه بار بیشتر این یادگارهای تاریخی و فرهنگی در سراسر کشور است که در یکی دو دهۀ گذشته، نگارنده بارها گزارش هایی را مبنی بر دستبُرد، آسیب و ویرانی آن ها در خبرگزاری ها و روزنامه ها آگاهی رسانی کرده و بازتاب داده است و به گوش مسولان میراث فرهنگی نیز رسانده است.

 


تاراج گران یک اُستودان ساسانی را در شهر مَرودشت شکستند

 


تاراج گران و چپاول گران اَموال تاریخی و فرهنگی به بهانه های گوناگون و واهی و پوچ یافتن گنج، یک اُستودان ارزشمند و بی مانند (منحصربه فرد) را در یکی از روستاهای شهر مَرودشت پارس شکسته و آسیب های برگشت ناپذیری را بر پیکرۀ بی دفاع یادگار ساسانیان وارد کرده اَند.

سخن در خُور نگرش این است که نگارنده در بازدید شهریورماه سال گذشته از این یادگار ملی، وضعیت در خطر بودن و آسیب های موجود و کَند و کاوهای غیرمجاز سودجویان در پیرامون آن را با رفتن به ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به آگاهی مسولان و کارشناسان اَمر رسانده و خواستار توجه بیشتر به آن شده بود. اما شوربختانه نه تنها آن موارد و آسیب ها برطرف نشده، بلکه به تازگی نیز تاراج گران میراث فرهنگی دراقدامی نابخردانه و تبهکارانه، بخشی از این اُستودان را با پُتک شکسته و حتا در درون بدنۀ آن را با ابزاری همانند مَته سوراخ کرده و قصد منفجر کردن آن را داشته اند که خوشبختانه به هر اَنگیزه ای به این کار خراب کارانه دست نیازیده اَند. همچنین سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی زیر این اُستودان که بر روی یک تخته سنگ بزرگی تراشیده شده است را گود کرده و کَند و کاو غیرمجاز انجام داده اَند. هم اینک وضعیت این یادگار ملی در خطر جدی است و بیم آن می رود که سودجویان فرومایه، باز دست به اقدامی خرابکارانه زده و آن را نابود کنند. از همین روی، مسولان و مدیران میراث فرهنگی باید هوشیار بوده و بیش از پیش مراقب این یادگار ارزشمند و ملی باشند. همچنین یگان حفاظت میراث فرهنگی باید چند ماهی را به گونۀ روزانه و ویژه از این اثر ملی و تاریخی بازدید و سرکشی کرده و نگذارند فرومایگان نابخرد به آرمان های شوم خود دست یابند. یادمان باشد که آثار تاریخی و فرهنگی نشانه های هویتی و شناسنامۀ بالنده و غرورآمیز همۀ مردم است و پشتوانۀ فرهنگی کشور به شمار می آید و خدای ناکرده نابودی هر اثر تاریخی، ضربه ای است بر پیکرۀ فرهنگ ایرانی.

اُستودان نام برده بر روی یک تخته سنگ بزرگی که بیشتر همانند یک چهارتاقی ناقص و به شکل یک مکعب مستطیل بوده، تراشیده شده است. بر روی بخش بالایی و تاج سنگ که هرمی شکل است چهار اُستودان در نزدیکی هم تراشیده شده است که در نوع خود زیبا، چشمگیر و یگانه است و تا کنون در هیچ جای ایران با اُستودانی با این ریخت رو به رو نبوده ایم و به گمان فراوان نمونه ای ندارد. و همین ارزش آن را دوچندان کرده و کار را برای پاسداری و حفاظت از آن سخت تر کرده است.

در پایان امید است که مسولان و مدیران میراث فرهنگی هرچه زودتر از خواب زمستانی بیدار شده و با تمهیدات و برنامه ریزی مناسب از این اثر ملی و ارزشمند حفاظت و پاسداری کرده و نگذارند سوداگران به آرمان های پَلشت و شوم خود دست یابند.

 


نگاره های زیر پیش از آسیب رسانی و پس از شکستگی را نشان می دهد، آن ها را ببینید :


 

 


دو استودان در کنار یک دیگر


دو استودان دیگر که روبروی هم قرار گرفته اند و بسیار زیبا و منحصر به فرد است


بخشی از اُستودان که در گذشته و شاید هم سال گذشته از سوی سودجویان شکسته شده است


آسیب هایی که در شهریورماه سال گذشته به این اثر ملی رسیده بود و نگارنده آنرا به گوش مسولان میراث فرهنگی رسانده بود


بخشی از اُستودان که به تازگی با پتک شکسته و آسیب دیده است


بخش دیگری از اُستودان که به تازگی شکسته است


تکه سنگ های شکسته اُستودان که بر روی زمین ریخته شده است


سوداگران در درون بدنۀ استودان را سوراخ کرده و قصد منفجر کرده آن را داشته اند


حفاری غیرمجاز در کنار اثر ملی و یادگار ساسانیان

 

 

 

 

 





*پژوهشگرتاریخ ایران و میراث فرهنگی خبرنگار آزاد کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم راهنمای گردشگری دبیر انجمن مهرگان



1400/03/23
بازدید : 789


دیدگاه ها

اکبررضایی

متاسفانه در مورد اثار تاریخی در ایران بسیار کم لطفی شده است.

دیدگاه خود را بنویسید