تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه میراث فرهنگی – سیاوُش آریا*

پدیداری معدن شن و ماسه، چشم اَنداز(حریم مَنظَری) میراث جهانی پاسارگاد را شکست تا بار دیگر بینندۀ دست درازی ها به حریم های ممنوعۀ یادگار اَرزشمند و یگانۀ هخامنشیان باشیم.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، شهر شاهی پاسارگاد گهواره ای مستعد و نمونه ای نَغز شده، برای پرورشِ فرهنگ جهانی هخامنشی و گسترش آن درشهرهای پیشرفته و سرزمین های آباد آن دوران بود. همین خود آغازی بود برای تبلور شکوفایی هنر رایج ملل تابعه در بستر معماری و شهرسازی جهان هخامنشی و دیری نپایید که مرکز آن در شهر پارسه (تخت جمشید) برپا شد. (از کتاب پاسارگاد، دیوید اِستروناخ، برگردان شادروان حمید خطیب شهیدی، پیش گفتار از زنده یاد محمد مهریار).

آزادمردی و بزرگواری سیاسی کورش بزرگ سبب شد ایرانیان او را «پدر» بخوانند و یونانیان که با او سر جنگ داشتند، او را «اَرجمندی که نظر کردۀ خدایان است و قانون گذار»، بنامند و یهودیان «مسیح موعود» ش بدانند و بابلیان او را ناجی خود بشمارند. (راهنمای جامع پاسارگاد، زنده یاد پِروفسور شاهپور شهبازی، رویه 30 ).

حریم مَنظری میراث جهانی پاسارگاد شکسته شد!

پدیداری معدن شن و ماسه، حریم درجه سه (حریم مَنظَری) میراث جهانی پاسارگاد را شکست و قانون های میراث فرهنگی را زیرپا گذاشت تا بار دیگر بینندۀ خَدشه دار شدن حریم های ممنوعه و چشم اَنداز یادگار بی همتا و بی مانند (منحصربه فرد) هخامنشیان باشیم. میراث گرانبهایی که جهانیان به آن اِفتخار کرده و همواره به ستایش این گنجینۀ پر ارزش فرهنگی – تاریخی پرداخته اَند. اما در ایران، این گنجینۀ بسیار ارزشمند فرهنگی - تاریخی و هنری را اَرج و احترامی نیست و گاهی هم با دست درازی های گوناگون در پِیِ حذف و ویرانی آن گام برمی داریم! میراث جهانی پاسارگاد، بی گمان دُردانه و گل سَرسبد یادمان های تاریخی- فرهنگی کشور و نُماد هویت ملی و شناسنامۀ بالَنده و غرورآمیز ایرانیان به شمار می آید. با این همه، دست درازی های گاه و بیگاه، لرزه بر پیکرۀ بی دفاعش می اَندازد.

اما معدن شن و ماسه حاتمی با دوُرزدن قانون های میراث فرهنگی و به اصطلاح زرنگی خود به جای درخواست آگاهی (اِستعلام) از شهزستان پاسارگاد و پایگاه میراث جهانی پاسارگاد در گامی شگفت اَنگیز از میراث فرهنگی شهرستان خُرم بید پروانۀ (مجوز) کار گرفته و در بخش قادرآباد و در کنار محوطۀ ملی نامدار به «تَنگِ گَنجَک» که اتفاقا تابلوی معرفی و هُشدار میراث فرهنگی در آن جا نصب شده، آغاز به کار کرده است و چشم اَنداز(حریم مَنظری) میراث جهانی پاسارگاد را شکسته و خَدشه دار کرده است. بدتر از آن، به محوطۀ ملی و اَرزشمند «تَنگِ گَنجَک» تجاوز کرده و عَرصه و حریم آن را نشانه رفته است و روشن نیست که چگونه مسولان شهرستان خرم بید به مالک معدن پروانۀ کار داده اَند. زیرا این کار تخلفی آشکار است و بر روی تابلوی میراث فرهنگی و معرفی محوطۀ «تَنگ گَنجک» نیز به آن اشاره شده است. همچنین مالک معدن برای دریافت پروانه و درخواست آگاهی (استعلام) باید از طریق شهرستان پاسارگاد اقدام می کرده است.

 با این همه، با بررسی ها و پیگیری های نگارنده در ادارۀ کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان، روشن شد که معدن شن و ماسه حاتمی درست در بخش حریم درجه سه یا همان چشم اَنداز میراث جهانی پاسارگاد بوده و هر گونه عملیاتی در آن جا ممنوع است و باید مسولان و مدیریت شهری و میراث فرهنگی با طرح شکایت و پیگیری های حقوقی از دنبالۀ کار معدن شن و ماسه پیشگیری کرده و پروانۀ سال آینده را تمدید نکنند. از سویی، همان گونه که گفته شد آسیب های برگشت ناپذیری به محوطۀ ارزشمند و ملی «تَنگِ گَنجک» وارد خواهد شد.

در ضوابط حریم درجه سه (حریم منظری) میراث جهانی پاسارگاد و بند یک آن آمده است :

ساخت هرگونه کارخانه، کارگاه و یا تاسیسات صنعتی آلاینده ممنوع است.

 اما نکتۀ دیگری که باید دربارۀ پدیداری معدن شن و ماسه از آن نام برد، پدیدۀ کوه خواری و نابودی زیست بوم کشور است. کوه ها خود به تنهایی پدیدۀ زیست بومی به شمار می آیند و پاسداشت و حفظ آن ها وظیفۀ همگانی است و نابودی کوه ها در زیست انسان ها تاثیر منفی و مستقیم دارد. همچنین حیف است که طبیعت زیبای منطقه و پوشش گیاهی آن از میان برود و فدای سود و سودای شماری از افراد به بهانۀ کارآفرینی شود. از سویی، سازمان حفاظت از محیط زیست استان و شهرستان پاسارگاد باید به این موضوع ورود پیدا کرده و از دست اَندازی های بیشتر پیشگیری کنند.

خَدشه دار شدن حریم درجه دو پاسارگاد با ساخت کارواش

اما پدیداری کارواش و کافی شاپ در حریم درجه دو و ممنوعۀ میراث جهانی پاسارگاد، مورد دیگری است که از چشم مسولان میراث فرهنگی شهرستان پاسارگاد و پایگاه جهانی پاسارگاد پنهان مانده است و مالک آن با شتاب زیادی در حال پدیداری جاده برای دسترسی آسان و ساده تر به مجموعۀ خود است. از همین روی، مصالح ساختمانی را در مسیر اَنباشته و در حال ساخت و ساز است. همچنین اتاقکی را به عنوان کارواش و کافی شاپ برپا کرده که چشم اَنداز نازیبا و ناخوشایندی را به نمایش گذاشته است.

باید دانست که، برپایی کارواش در درون حریم درجه دو میراث جهانی پاسارگاد و نقض بند سه این حریم است که آشکارا دربارۀ شیوۀ ساخت و سازها سخن می گوید.

در بند سه، ضوابط حریم درجه دو میراث جهانی پاسارگاد آمده است :

طرح معماری و نماسازی واحدهای مسکونی روستاهای جای گرفته در اين حريم، بايد متناسب با شان تاريخی مجموعۀ تاريخی ـ طبيعي پاسارگاد و هماهنگ با مصالح بومی و متناسب با اقليم منطقه باشد.

هم اینک باید دید که آیا مسولان میراث فرهنگی شهرستان پاسارگاد و پایگاه جهانی پاسارگاد، اقدامی سازنده برای پیشگیری از دست درازی ها انجام خواهند داد. پرسشی که پاسخ آن در آیندۀ نزدیک روشن خواهد شد.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، پاسارگاد در 135 کیلومتری شهر شیراز و در شمال باختری (غربی) استان همیشه جاوید پارس جای دارد و مهم ترین و اَرزنده ترین یادگار تاریخی کشور و گل سَرسبد و دُردانۀ یادمان های فرهنگی - تاریخی ایرانیان به شمار می آید و آبروی فرهنگی کشور است.

مسیری که کارخانه معدن شن و ماسه برای خود و اختصاصی درست کرده است و جای شگفتی دارد

راه ورودی به معدن شن و ماسه حاتمی که دری نیز برای آن ساخته اَند!؟

تجهیزات کارگاهی معدن شن و ماسه حاتمی در حریم درجه 3 میراث جهانی پاسارگاد که تخلفی آشکار است

تخریب گسترده کوه ها به بهانه ایجاد شغل برای چند تن که به فکر سود و سودای خود هستند،چگونه توجیه پذیر است؟

نابودی طبیعت و کوه ها، چالش بزرگی برای آینده زیست انسان ها است

چگونه در کنار محوطه ثبت ملی که تابلو معرفی هم دارد مجوز فعالیت معدن داده شده است؟ چه کسی پاسخگو است

بدون شرح!!!؟

جاده ای که برای کارواش و در حریم درجه 2 و ممنوعه میراث جهانی پاسارگاد ایجاد شده است

آغاز ساخت و سازها برای تجهیز کارواش در حریم ممنوعه میراث جهانی پاسارگاد، نهادهای مسول کجا هستند؟

اگر هرچه زودتر جلو ساخت کارواش در حریم پاسارگاد گرفته نشود بزودی بیننده ساخت و سازها و تجهیزات در این بخش هستیم

جاده ای که به کارواش منتهی می شود

*پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی – خبرنگار آزاد – کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم – راهنمای گردشگری – دبیر انجمن مهرگان