تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه گردشگری،بخش زیست بوم– سیاوُش آریا*

پوست درختان جنگلی بسیار اَرزشمند و 60 ساله در حریم درجه یک میراث جهانی پارسه(تخت جمشید)به اَنگیزه های ناروشن،از سوی برخی افراد ناشناس و مسافران کَنده شده که سبب خشکیدگی درختان و در فَرجام مرگ آن ها خواهد شد. درختان در این جا ایستاده می میرند.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان،میراث جهانی پارسه یا همان تخت جمشید،روزگار غم اَنگیزی را پشت سر می گذارد و چند ماهی است خبرهای ناگواری از حریم و عَرصۀ آن در رسانه ها پخش و به تیتر نخست آن ها تبدیل شده است. روزی حریم درجه یک آن شکسته و پروانۀ(مجوز)ساخت و ساز بدون طرح مصوب داده می شود و دگر روز در حریم درجه دو آن و بدون داشتن پروانه و با تخلف شخصی ساخت و ساز از سر گرفته می شود. یک بار سقف آرامگاه پادشاه هخامنشی بر اثر بارش ها فرو می ریزد و دگر بار  درخت 60 تا 70 ساله رو به روی موزۀ پارسه بر اثر غفلت و ضعف مدیریت می خشکد.

اما گویا این دشواری ها را پایانی نیست و همچنان باید بینندۀ چالش های پیش روی مجموعۀ میراث جهانی و بی همتای پارسه باشیم و مسولان استانی،پایگاه پارسه و کشوری هم تنها نظاره گر بوده و گاهی هم وعده و وعیدی داده و می روند،و به گفته ای "روز از نو و روزی از نو"!

درختان در حریم درجه یک تخت جمشید ایستاده می میرند

در خیابانی که به میراث جهانی پارسه می پیوندد و در ورودی آن در دهۀ 40 خورشیدی درختان بسیاری به اَنگیزۀ زیباسازی منطقه و پاسداشت طبیعت و زیست بوم و به ویژه حفظ و زنده سازی چشم اَنداز تاریخی و فرهنگی باستانی محوطۀ جهانی پارسه و ارج گذاری و اهمیت درخت کاری در فرهنگ دیرین ایرانی و پیشگیری از رخنۀ ریزگردها و باد و توفان و غیره،کاشته شد. این درختان امروزه در دو بخش پردیس و منطقۀ حفاظت شده و در نزدیکی تختگاه،خودنمایی و چشم نوازی می کند. با این همه،چند ماهی است که در بخش منطقۀ حفاظت شده و ممنوعه که فنس کشی نیز است،پوست درختان از سوی برخی افراد یا نهادی ناشناس به اَنگیزه های ناروشن و پوچ در اَندازه ای بسیار گسترده،کَنده شده که چهرۀ ناخوشایند و بسیار زشت و زننده ای را به نمایش گذاشته است و بدتر از آن،سبب مرگ درختان خواهد شد.

آنچه مایۀ شگفتی و بخش غم اَنگیز داستان ما است،نابودی درختان جنگلی منطقه و در حریم درجه یک میراث جهانی پارسه است. زیرا به باور کارشناسان زیست بوم و منابع طبیعی،کَنده شدن پوست درختان در دراز مدت،سبب خشکیدگی و در پایان مرگ آن ها خواهد شد و به هیچ روی،نباید پوست درختان را جدا کرد. همچنین کارشناسان اَمر می گویند،در مواردی ویژه که درختان دارای آفتی شده و راهی جز کَندن پوسته درختان برجای نمی ماند،باید با پژوهش و مطالعه از پیش و نظارت مستقیم کارشناسان زیست بوم و منابع طبیعی همان بخش آفت زده را جدا کرد و پوستۀ درخت را برچید. هرچند که،پیشنهاد کارشناسان امر این است که تا جایی که می توان،نباید پوست درختان را جدا کرد.

با این همه،نگارنده برای بررسی بیشتر و بهتر چندین نگاره(تصویر)از درختان را برای کارشناسان زیست بوم فرستاده و دیدگاه آن ها را جویا شده است. کارشناسان زیست بوم پس از دیدن نگاره ها با شگفتی و گلایۀ فراوان از جدا شدن پوستۀ درختان در اندازه ای بسیار گسترده،خواستار پیشگیری و توضیحات مسولان مربوطه شده اند.همچنین کارشناسان اَمر می گویند،حتا اگر آفتی هم درختان داشته باشند با این روش نباید پوسته درختان ارزشمند را جدا کرد و این کار غیرعلمی و غیرمجاز و فاجعه بار است و باید اَنگیزه های آن بررسی و حتا با متخلفان برخورد شود.

سخن درخُور نگرش این است که محوطه جنگلی مورد نظر،فنس کشی شده است و تابلوی روی در هم،هشدار ورود ممنوع به منطقۀ حفاظت شده را در برابر دید همگان قرار داده است. اما روشن نیست که چرا درِ ورودی جنگل باز است و سیم های خاردار دو سوی درِ ورودی چیده و بریده شده است و مسافران و مردم روستاهای پیرامونی با خودرو به آن راه یافته و در همه جا سرگرم تفریح و کباب درستن کردن و قلیان کشیدن هستند!

پوست درختان به جای ذغال کباب و قلیان استفاده می شود!

اما یک دوستدار زیست بوم و میراث فرهنگی در شهرستان مَرودشت که هر روزه از مسیر جنگل در حریم میراث جهانی پارسه می گذرد به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت:«شوربختانه یکی از انگیزه های خشک شدن درختان در منطقۀ حفاظت شده و جنگلی،دسترسی مسافران و افراد عبوری و رهگذر به درختان است که با کَندن تنه و پوستۀ درختان برای سوخت ذغال کباب و قلیان،سبب از میان رفتن پوشش و چشم انداز درختی این منطقه که در حریم درجه یک میراث جهانی پارسه نیز جای دارد،می شوند. این کار آسیب های فراوانی به چشم انداز تاریخی و فرهنگی پارسه و محوطۀ جنگلی که درختانی با زیست 60 ساله دارند، می زند و تهدیدی جدی برای درختان به شمار می آید و باید هرچه زودتر درِ ورودی جنگل بسته شده و از ورود افراد پیشگیری شود. همچنین مسولان میراث فرهنگی شهرستان مَرودشت و پایگاه جهانی پارسه زودتر به موضوع ورود کرده تا بیش از این،درختان آسیب ندیده و چشم انداز منطقه خدشه دار نشود.

اَنبوه زباله ها و رها شدن آن در حریم درجه یک تخت جمشید

یکی دیگر از چالش های موجود در حریم درجه یک میراث جهانی پارسه و کنار همین جنگل و منطقۀ حفاظت شده،رها سازی اَنبوده زباله های برخی از مسافران و افراد روستاهای پیرامون و گذری است. داستان بدین گونه است که،چند ماهی از کندن کانالی برای برپایی روشنایی و پدیداری تیرهای برق در لبۀ خیابان می گذرد و پس از نصب تیرهای برق،آن کانال ها را پُر نکرده اند و افرادی که برای سرگرمی و تفریح و کباب خوردن و قلیان کشیدن به جنگل و منطقۀ حفاظت شده،می روند زباله های خود را در همین کانال که گودال بزرگ و ژرفی هم است،می ریزند و اَفزون بر بوی بد،صحنه های ناخوشایند و زشتی را به نمایش گذاشته است و مهم تر از همه،چشم انداز فرهنگی محوطه و میراث جهانی پارسه را خَدشه دار کرده است و باید هرچه زودتر کانال ها پُر شده و زباله ها گردآوری شوند.

باید دانست حریم و چشم انداز فرهنگی و تاریخی مجموعۀ جهانی پارسه در واقع،هویت دهندۀ عَرصه یا همان محوطۀ تاریخی پارسه است که جداسازی آن غیرممکن است. به سخنی روشن تر،حریم بخش جدایی ناپذیر عَرصه و محوطۀ تاریخی است که در دل عرصه شکل می گیرد. پاسداشت و حفظ حریم و چشم انداز تاریخی و فرهنگی میراث جهانی پارسه از بایسته های ضروری و واجب است و در قانون و ضابطه های میراث فرهنگی به روشنی و آشکارا از آن و حفظ و پاسداشت حریم ها،سخن به میان آمده است.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، میراث جهانی پارسه یا تخت جمشید در سال 518 پیش از میلاد به فرمان داریوش بزرگ در دامان کوه مهر برپا شد.این مجموعۀ بی همتا که دردانه و نگین معماری،هنر و ادب و فرهنگ ایرانیان به شمار می آید از بخش های گوناگونی از جمله،دروازۀ ملل یا تمدن ها،کاخ نیمه تمام داریوش سوم،کاخ صد ستون،خزانه،موزه،کاخ آپادانا،کاخ تچر یا آینه و کاخ هدیش و شورا یا سه دری تشکیل شده است و در 57 کیلومتری شهر شیراز و در شهرستان مَرودشت جای دارد و سالانه هزاران مسافر و گردشگر از آن بازدید می کنند.

نگاره های زیر را که به تازگی گرفته شده است،ببینید :

بدون شرح؟؟

این همان بخش ورود ممنوع و منطقه حفاظت شده است که در باز و مسافران بدان جا رفته اند

سیم های خاردار در ورودی جنگل که فنس کشی و ورود ممنوعه بوده را هم از بیخ و بن کنده اند؟

افراد بسیاری که در بخش ممنوعه و فنس کشی شده جنگل ها وارد شده و زباله های خود را هم برجای می گذارند

کنده شدن گسترده پوست درختان 60 ساله در حریم یک تخت جمشید شگفت انگیز و فاجعه بار است

کندن پوست درختان به باور کارشناسان زیست بوم سبب خشکیدگی درخت و در فرجام مرگ آن ها خواهد شد

خاکستر آتش برجای مانده مسافران که در جای جای جنگل و منطقه ورود ممنوع به فراوانی نمایان است

انبوهی از زباله های پلاستیکی بسیار زیانبار که در حریم درجه یک تخت جمشید در کانالی که باید پر می شده،رها شده است

انبوه زباله های پلاستیکی در حریم درجه یک تخت جمشید در زمین های کشاورزی مردم منطقه نیز دیده می شود و صحنه زشت و زننده ای را برجای گذاشته است

درختان در حریم تخت جمشید ایستاده می میرند

*پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی–خبرنگار آزاد–کُنشگر میراث فرهنگی،گردشگری و زیست بوم–راهنمای گردشگری-دبیر اَنجمن مهرگان